Niemiecko – rosyjska umowa z 6 grudnia 1904 roku

Wiek XIX, zwany epoką pary i żelaza, był czasem intensywnego rozwoju sieci kolejowej, która coraz gęściej opasywała Europę. W Ostrowie kolejarska przygoda rozpoczęła się w 1875 roku, gdy przez miasto przeprowadzono linię z Poznania na Śląsk. W 1888 Ostrów uzyskał połączenie z Lesznem, a 7 lat później z Nowymi Skalmierzycami. Dalszy rozwój tego ostatniego odcinka tamowała jednak granica z Cesarstwem Rosyjskim, która przebiegała w Nowych Skalmierzycach.

     Namacalną – i paradoksalną – konsekwencją podziału ziem polskich w wyniku rozbiorów był fakt, iż Ostrów, przez który biegły linie kolejowe do Poznania i Wrocławia, nie posiadał podobnego połączenia z oddalonym o nieco ponad 20 km Kaliszem. Kalisz zaś, miasto położone na zachodnich rubieżach Cesarstwa Rosyjskiego w listopadzie 1902 roku, po 40 latach starań, uzyskał połączenie z Koleją Warszawsko – Wiedeńską. Łatwo można było więc dojechać z niego do Warszawy, a stamtąd nad sam Dunaj, brakowało natomiast torów do Ostrowa... Był to skutek położenia obu miejscowości w różnych zaborach, przy równoczesnych nie zawsze najlepszych stosunkach niemiecko – rosyjskich, które nierzadko bywały napięte, wywołując nawet strach przed wojną. Zawarty z Rosją przez kanclerza Otto von Bismarcka w 1887 roku układ reasekuracyjny, nie został przez jego następcę Leo von Capriviego przedłużony, co zbliżyło państwo carów do Francji, przeciwniczki Rzeszy. W tych warunkach nie myślano specjalnie o usprawnieniu komunikacji nadgranicznej, co skutkowało brakiem połączenia Kalisza z Ostrowem. Oprócz meandrów wielkiej polityki międzynarodowej na ten stan rzeczy niebagatelny wpływ miały też różnice w szerokości szyn, która w Rosji była o 89 mm większa niż w pozostałych krajach europejskich (1,524 m przy 1,435 m co było powszechną regułą). Jednak rosnący ruch handlowy i osobowy między Cesarstwem Rosyjskim i Rzeszą wymuszał potrzebę usprawnienia wzajemnej komunikacji. Temu służyć miało połączenie liniami kolejowymi leżących po obu stronach granicy miejscowości. W celu ich wybudowania rząd Rzeszy zawarł 6 grudnia 1904 roku z rządem rosyjskim dwie umowy międzynarodowe, w których  określono podstawy prawne i warunki połączenia kolejowego obydwu państw. Pierwszy z traktatów dotyczył budowy linii kolejowej ze Skalmierzyc (posiadających już połączenie z Ostrowem) do Kalisza (gdzie zaczynał się odcinek kalisko – warszawskiej kolei żelaznej). Umowa druga stanowiła natomiast podstawę prawną do budowy odcinka między pruskimi Herbami a rosyjską Częstochową.  

  Jego Majestat Cesarz Niemiecki, Król Pruski, w imieniu Rzeszy Niemieckiej, która reprezentuje Prusy – na ich wniosek, i Jego Majestat Cesarz Rosyjski, kierowani życzeniem dążenia do rozwoju handlu i ruchu granicznego między obydwoma krajami przez otwarcie połączenia między Pruską Koleją Państwową i Warszawsko – Kaliską Koleją Żelazną... - tymi słowami zaczynała się umowa dotycząca budowy odcinka łączącego Skalmierzyce i Kalisz. Do jej zawarcia oboje monarchowie upoważnili swoich pełnomocników.

    Ze strony Rzeszy byli nimi: Rzeczywisty Tajny Nadradca Rządowy i Dyrektor Ministerialny Kirchhof, Tajny Nadradca Rządowy Krönig, Tajny Nadradca Finansowy Joeden, Tajny Nadradca Budowlany Hoffmann, Tajny Nadradca  Finansowy Ottendorf, Tajny Nadradca Rządowy Kindermann oraz Radca Poselstwa Goetsch. Mikolaj II upoważnił natomiast Rzeczywistego Radcę Państwowego i wicedyrektora sekcji obrotu handlowego przy Zarządzie Kolei Szabunewicza, Rzeczywistego Radcę Państwowego Radcę Państwowego inżyniera Lipina, Radcę Państwowego i inżyniera Millera, pułkowników Sztabu Generalnego Dernhoffa i von Notbecka, Radcę Kolegialnego i szefa sekcji Pranga oraz Radcę Państwowego i Pierwszego Sekretarza w Cesarskiej Rosyjskiej Ambasadzie w Berlinie Krupieńskiego.

   Prowadzone przez nich w Berlinie rokowania zakończyły się – jak już wspomniano 6 grudnia 1904 roku podpisaniem umowy, stanowiącej prawną podstawę powstania linii kolejowej między Skalmierzycami a Kaliszem. Do jej budowy na odcinku od Kalisza do rosyjsko – pruskiej granicy koło Skalmierzyc zobowiązywało się (na swój koszt) Towarzystwo Warszawsko – Wiedeńskiej Kolei Żelaznej. Tory te, stanowiące przedłużenie linii kolejowej Warszawa – Łódź – Kalisz miały mieć szerokość obowiązującą w całym Cesarstwie Rosyjskim czyli 1,524 m. W Skalmierzycach linia miała być połączona z biegnącym z Ostrowa odcinkiem Królewskiej Pruskiej Kolei Państwowej o rozstawie szyn wynoszącym 1,435 m, a więc 89 mm mniej (art. 1 umowy). Na terytorium rosyjskim (od granicy pruskiej aż do Kalisza) powstać miał zaś drugi tor – o rozstawie szyn wynoszącym 1,435 m. W art. 2 postanowiono, że na dworcu w Skalmierzycach jeden tor przeznaczony będzie do obsługi pociągów rosyjskich, a na dworcu kaliskim zostanie z kolei wprowadzony jeden tor o węższym rozstawie szyn – dla pociągów niemieckich. Jako że po stronie rosyjskiej w pobliżu kordonu granicznego brak było dworca, strona rosyjska zobowiązywała się do jego budowy w pobliżu Szczypiorna, nie dalej niż 1,75 km od granicy. Ta stacja kolejowa miała być przeznaczona do przekazywania, przeładowywania i clenia wwożonych do Rosji towarów. Po stronie pruskiej funkcję taką spełniały Skalmierzyce.

      Ruch osobowy zorganizowano w ten sposób, że pociągi z pasażerami przyjeżdżające z Rosji dojeżdżały na skalmierzycki szeroki peron, a pociągi osobowe z Prus kończyły swoją trasę na kaliskim wąskim torze, dla nich przeznaczonym. Tam następowała przesiadka do pociągu tego kraju, do którego podróżni mieli zamiar się udać.

     W kwestii ruchu towarowego strony uzgodniły w art. 5 ust. 2, że ich przewożenie, przeładowywanie i clenie odbywać się miały: jeśli chodzi o towary przywożone do Rosji – na dworcu w Szczypiornie, a w wypadku towarów przywożonych do Prus – w Skalmierzycach. W celu ułatwienia tego  obrotu Niemcy zgodziły się na to, ażeby określone towary wwożone do Cesarstwa Rosyjskiego, o ile według rosyjskich przepisów celnych lub innych szczególnych przyczyn ich rozładunek w Szczypiornie nie był konieczny, transportowane były do samego Kalisza. Część towarów zmierzająca w kierunku odwrotnym miała być za to przeładowywana do niemieckich pociągów już w Kaliszu. Wszelkie wynikłe z tego powodu spory pomiędzy zarządami obydwu kolei podlegać miały wspólnemu rozstrzygnięciu układających się dworów.  Konserwacja i nadzór nad wybudowanymi torami obciążała oba państwa – każde dbać miało o odcinek położony na swoim terytorium.

     Prace budowlane rozpocząć się miały – zgodnie z art. 4 – w najszybszym możliwie terminie i skończyć w miarę możliwości równocześnie. Sama umowa w myśl art. 16 powinna być ratyfikowana najpóźniej w ciągu 2 miesięcy od dnia jej podpisania. Ostatecznie nastąpiło to 3 lutego 1905 roku.

       Prace nad linią, której podstawę stanowiła omawiana umowa ukończyły się  ostatecznie w 1906 roku. W tym roku Ostrów uzyskał więc połączenie z Kaliszem.  W 1909  roku oddano do użytku monumentalny neogotycki dworzec w Nowych Skalmierzycach, zbudowany wg projektu architekta Hermana. Budowla ta w 1913 roku gościła cesarza Wilhelma II i cara Mikołaja II, dwóch monarchów, którzy poprzez umowę z 1904 roku rozwinęli ruch przygraniczny,  stymulując większy rozwój gospodarczy regionu.

This template was provided free by  www.websitefreebies.net  where you can build a totally free website!